Kryterium oceny odpowiada zmiennej w zbiorze wyników testu. Inaczej mówiąc jest to najmniejszy element testu, za który przydzielane są punkty rozróżnialne po zakończeniu oceniania.
W wypadku większości pytań kryterium oceny odpowiada całemu pytaniu, w ogólności pytanie może się jednak składać z wielu kryteriów oceny. Przykłady pytań składających się z kilku kryteriów oceny to np.:
Konieczność jednoczesnego operowania zarówno pojęciami kryterium oceny, jak i pytania wynika z tego, że:
Z uwagi na to, że kryteria oceny danego pytania bywają ze sobą bardzo silnie związane, na potrzeby analiz oraz publikacji ich wyników (np. parametrów pytań) zachodzi potrzeba łączenia kryteriów oceny w grupy. Grupy te nie muszą się jednak pokrywać z pytaniami, np. w ramach rozprawki na sprawdzianie szóstoklasisty występuje bardzo silna korelacja pomiędzy kryterium oceny za poprawność ortograficzną i kryterium oceny za interpunkcję, która to grupa nie wykazuje jednak korelacji z kryterium oceny za treść. Stąd grupy silnie związanych ze sobą kryteriów oceny stanowią oddzielny byt w bazie danych, tzn. pseudokryteria oceny.
Kryterium oceny oraz pseudokryterium oceny to podstawowe „obiekty”, na których operują funkcje wbudowane w bazę danych oraz funkcje pakietu ZPD dla R podczas importu danych z bazy oraz eksportu wyników analiz do bazy.